Fa’amatalaga mai le Pulegānu’u a Aukilani ma Faigāpalota fa’aitūmālō

O le tu’ufa’atasiga lenei o fa’amatalaga taua e fa’atatau i le Pulegānu’u a Aukilani ma le fa’atinoga o faigāpalota fa’aitumālō i gagana eseese.

Mo nisi fa’amatalaga tāua silasila ane i le itulau lea www.voteauckland.co.nz mo le gagana Peretania.

Matāfaioi a le Pulegānu’u a Aukilani 

O le pulegānu’u a Aukilani, o le puleganu’u aupito telē lea i le atu Australasia.

Latou te faia faai’uga uma a le faigāmālō i itumālō ma tuuina atu auaunaga mo pitonu’u uma o Aukilani.

E nafa le pulegānu’u ma le tele o mea e ono a’afia ai lou olaga i aso ta’itasi e pei o le:

  • tupe totogi e oe ma auaunaga ma aseta latou te totogi ina.
  • atina’e i le taulaga ma tupe teu fa’afaigaluega mo aseta tetele (fela’uaiga lautele ma fale)
  • tali atu i suiga o le tau ma le puipuia o le siosiomaga faalenātura
  • fa’atasiga faaleaganuu, ‘āiga ma ta’aloga
  • nofoaga ma paka a pitonu’u auā taaloga a tamaiti
  • faletusi, falea’au ma fa’amalositino, ma nofoaga lautele e fia fa’aogaina e tagata
  • tulafono e fa’atatau i auala savali mo ta’ifau
  • o le mamā lelei o le vai paipa fa’apea matāfaga o le tou pitonu’u
  • mautinoa le saogalemu o auala savali ma auala mo le ‘au tietie uila i totonu o le a’ai ma isi vaega uma o taulaga
  • isi auaunaga uma e pei o taimi o malaga a pasi, siakiina ia lelei le fausaga o fale, tulafono o le soifua maloloina mo fale’aiga, laisene o le ‘ava malosi ma nofoaga lautele mo ata ma fa’afiafiaga.

Fa’atinoina o faigā faai’uga a le Pulegānu’u a Aukilani 

O la matou fa’ata’ita’iga o pulega faaitūmālō, ina ia fesoasoani e fa’amalieina ai mana’oga mo’omia e itumālō ma pitonu’u, ina ia ausia e Aukilani puna’oa e fa’aleleia ma atina’e ai.

O fa’aiuga uma ua fa’asoa lea i le va o le pulega tutotonu ma pulega faaitūmālō, ma e iai lava le vaega e faia fa’ai’uga mo vaega ta’itasi:

  • O le pulega tūtotonu latou te vaai toto’a i le ata lautele ma faai’uga mo fuafuaga lautele fa’aitūmālō. E aofia ai le pulenu’u ma sui faufautua e to’a 20.
  • O pulega fa’aitūmālō e fai ma leo o tagata o le pitonu’u ma o latou fo’i e faia fa’ai’uga e uiga i fa’afitauli, fa’atinoga, ma nofoaga i totonu o pitonu’u.

O sui filifilia 

O sui filifilia e palotaina i le taimi o faigapalota fa’aitūmālō e fai ma sui o tagata Aukilani.

Latou te faia fa’aiuga tāua e fesoasoani i le atina’eina o le itūmālō o Aukilani ma fausia pitonu’u malolosi.

O le pulenu’u 

O le pulenu’u e filifili e tagata palota a Aukilani, ma o ia foi lea na te ta’ita’ia le Pulega Tutotonu.

Sui faufautua 

E 20 sui faufautua e filifli e le ‘aupalota e fai ma sui o ualota e 13 i Aukilani.

O ualota ma vaega fa’afanua ua fa’atulagaina i lou fa’asinomaga ma le pitonu’u e te alala ai, fa’apea ‘au’aunaga ua saunia mo ia pitonu’u.

Sui o le pulega fa’alotoifale 

E 21 le aofa’i o sui o le pulega fa’alotoifale i totonu o Aukilani, ma o nei pulega e i le va o le lima ma le iva sui auai, na filifiliina e tagata palota a o latou lava pitonu’u.

O nei pulega taitasi uma latou te filifilia le ta’ita’ifono ma le sui ta’ita’ifono.

Sa’ili lou pulega fa’alotoifale ma le ualota 

Sa’ili le pulega fa’alotoifale ma le  ualota e te palota ai i le faigapalota fa’aitūmālō 2025.

(O le itulau lea e mana’omia ai le tusia o lou tuatusi i le Gagana Fa’aperetania)

O faigapalota faaitūmālō 

E ta’i 3 tausaga ma faia faigapalota fa’aitūmālō e filifilia ai ni sui fou (pulenu’u, sui faufautua, ma sui o le pulega fa’alotoifale) mo le fono fa’aitūmālō.

O lou palota i le faigapalota fa’aitūmālō, o le auala lea e te filifilia ai ni sui o le’ā faia ni fa’ai’uga mo oe e nafa ma fa’afitauli o ‘a’afia ai Aukilani ma lou pitonu’u.

Tapena lau palota 

E tatala faigapalota fa’aitūmālō i le aso 9 o Setema 2025 i le itūlā e 12 i le aoauli ma e tapunia i le aso 11 o Oketopa 2025.

E mafai ona e palota i le faigapalota fa’aitumalo pe afai e:

  • sili atu ma le 18 tausaga lou matua; ma
  • tagatanu’u sitiseni pe nofomau i Niu Sila; ma
  • sa nofo i Niu Sila mo le umi fa’aauau e 12 masina.

E mafai ona e palota i le faigapalota fa’aitūmālō a Aukilani pe afai e te nofo i Aukilani, pe ua iai foi sou fale fa’atau po’o se fanua i Aukilani.

Lesitala mo le palota ma (o le so’otaga lea e te asiasi ma taga’i i le itulau o lo’o tusia i le Gagana Fa’aperetania) check or update your postal address siaki le tuatusi o lau pusameli po’o sa’o, ina ia maua lelei ai au pepa palota e lafo atu.

Aso tāua mo le faigaplota fa’aitūmālō 2025 

Taga’i ane i aso ua fa’atulagaina mo le faigapalota fa’aitūmālō o le 2025.

  • Siaki po’o e resitala mo le palota
    Setema 2024 se’ia o’o i le Aso Faraile 1 Aukuso 2025
  • Mafaufau i le avea o oe ma sui tauvā o le faigapalota
    Setema 2024 se’ia o’o ia Iulai 2025
  • Aso e tatala ai le fa’atuina mai o sui tauvā
    Aso Faraile 4 Iulai 2025
  • Aso e tapunia ai sui tauvā e fa’aulu mai (12 i le aoauli)
    Aso Faraile 1 Aukuso 2025
  • Fa’alauiloaina o sui tauvā
    Aso Faraile 8 Aukuso 2025
  • Lisi faai’u o lola palota ua fa’amaonia mai e le Ofisa o Faigapalota 
    Aso Faraile 5 o Setema 2025
  • Lafoina atu o pepa palota mo tagata lesitala o le palota 
    Aso Lua 9 o Setema se’ia o’o atu i le Aso Gafua 22 Setema 2025
  • Tatalaina o aso palota
    Aso Lua 9 Setema sei’a aulia le Aso Toona’i 11 Oketopa 2025
  • Tapunia o le palota (12 i le aoauli)
    Aso To’ona’i 11 Oketopa 2025
  • Fa’agasologa ma le fa’ailoaina o ulua’i fa’ai’uga 
    Aso To’ona’i 11 Oketopa 2025
  • Fa’ailoaina o fa’a’iuga aloa’ia
    Aso Lua 14 Oketopa se’ia oo atu i le Aso Faraile 17 Oketopa 2025

Fa’atinoina o pepa palota lafo atu i le pusameli 

O tulafono fa’avae o iai nei, ua aiaia ai faigapalota faaitumalo e tatau lava ona fa’aaogāina ai pepa palota lafo i pusameli.

Afai o oe o le sui palota ua uma ona lesitala, e tatau ona oo atu pepa palota i lau pusameli mai le Aso Lua 9 Setema se’ia oo atu i le Aso Gafua 22 Setema 2025.

Ina ia mautinoa le taunu’u atu o au pepa palota i lou tuātusi o iai nei, e tatau ai ona e lesitala pe (taga’i ane i le so’otaga lea e te asiasi iai i le itulau fa’aperetania) updated your address fa’amautinoa lou tuātusi ae le’i o’o i le Aso Faraile 1 Aukuso 2025.

O le mea e ao ona e fai pe ’afai e le’i taunu’u atu au pepa palota 

Afai e le’i taunu’u atu au pepa palota i lau pusameli – pe afai e le’i leva ona suia lou tuātusi pe le’i tuuina foi lou suafa i le lola o tagata palota – e mafai ona e palota i le palota fa’apitoa. O palota fa’apitoa o le’ā fa’ataunu’uina i nofoaga ese’ese i Aukilani. E maua atu nisi fa’amatalaga pe a tu lalata i lea aso.

Nofoaga e momoli iai au pepa palota 

E mafai ona momoli atu au pepa palota i soo se pusameli a le Falemeli a Niu Sila e aunoa ma se totogi. Ia mautinoa ua mae’a lafoina lau pepa palota ao le’i o’o i le Aso Lua 7 Oketoba 2025, ina ia mautinoa ai le taunu’u o pepa I le Ofisa o Faigapalota a’o le’i tapunia faigapalota.

O le’ā saunia foi nisi nofoaga se tele i totonu o le taulaga, e aofia ai ma faletusi a le puleganu’u a Aukilani, faapea ma supamaketi, o iina o le’ā mafai ona momoli iai au pepa palota ua uma ona faatumu se’ia aulia le itula e 12 i le aoauli o le Aso To’ana’i 11 Oketopa 2025.

O le’ā fa’alauiloa atu foi nofoaga uma nei pe’a lata i le taimi o palota.

Fa’amatalaga mo sui tauvā 

E ese’ese tu ma aganu’u o sui filifilia uma, ua iai foi latou tomai i aga tausili ma agava’a eseese mo le galuega.

E lē mo’omia ni fa’ailoga fa’apitoa e avea ai oe ma sui tauvā i palota fa’aitūmālō.

E tatau lava ona e:

  • tagatanu’u sitiseni Niu Sila; ma
  • 18 tausaga pe sili atu foi le matua; ma
  • o loo iai lou suafa i le lisi o le lola palota.

Fa’atinoga ole soifua galue o le sui filifilia 

E telē lava se sao o sui filifilia i le fa’agasologa o galuega faia mo aso ta’itasi i totonu o le a’ai.

Pe a avea oe ma sui filiflia, o le’ā e:

  • fesoasoani i le fuafuaina o le fa’aaogaina o tupe a Aukilani
  • faia fa’aiuga e fesoasoani i le lumana’i manuia o tagata o le pitonu’u
  • fesoasoani e fa’atupuina ma fa’alauiloa ala manuia mo pisinisi
  • fuafuaina ma fa’atatau pe faapefea ona ausia mana’oga moomia ole taimi nei faapea le lumanai, o auaunaga lautele ma tulafono fa’atonutonu.
  • Fesoasoani i le tausiaina lelei o aseta tetele pe tusa ma le $42 piliona lona tau

I soo se aso lava, e ao ona e:

  • faitau lelei ma tapenapena mo fonotaga o vaiaso taitasi
  • palota mo ni fa’aiuga o fonotaga i vaega ma komiti ‘ese’ese
  • mafuta ma talanoa i tagata lautele ina ia silafia pea o latou manatu
  • auai atu i fa’atasiga o fonotaga mo tagata lautele, sauniga fa’apitoa mo tagata ua sitiseni, poo le tatalaina o se paka fou po’o se auala mo le au tietie uila.
  • fai ma sui o le puleganu’u i le pitonu’u mo fa’atasiga e pei o tulaga fa’aleaganu’u, Matariki, Fa’afiafiaga fa’a-Pasefika, tausaga fou a Saina, Diwali ma le fa’afiafiaga o e fiafia i le itupa o ituaiga tutusa.
  • auai atu i galuega fa’atino a pitonu’u e atagia ai le galulue fa’atasi fa’avaega, ma tula’i mai ai se poloketi malosi

Aga tausili ma tomai e avea ai oe o se sui-tauvā agava’a 

O ni tomai fa’apitoa e te manumālō ma avea ai oe ma sui o Aukilani, e aofia ai le :

  • Tuu atu o lou taimi – o le’ā masani ona e galue i itula e i fafo atu o taimi, fa’atapula’a o lau galuega, e mana’omia lou ‘augofie e fesuia’i le taimi ma faatāua lava le faatulagaina o lou taimi.
  • Lou taimi ofoina ma le fa’atāuaina o le Te Tiriti o Waitangi/The Treaty of Waitangi – malamalama lelei i tagatanu’u Māori o le iwi, te ao Māori ma le tāua tele o le tikanga.
  • Feso’ota’iga – o le’ā tele ina mana’omia ‘oe e te saunoa i nofoaga faitele i ni fonotaga ma fa’atasiga, e tatau ona e maua le to’a ma le lototele e fa’aali ai ou manatu ma lagona.
  • Masani ma iloa lelei le fa’aaogāina o masini fa’aonaponei – ole tele o lenei tofiga o le matua’i iloa lelei o auala fa’atekonolosi, e tatau ai ona e iloa faaaogā le imeli, polokalame o le MS Teams, telefoni feavea’i e mafai ona fai ai galuega a le komepiuta, ma se komepiuta poo se tapeleti
  • Manatunatuga loloto ma fa’ai’uga fai – e tatau ona e iloa fa’apaleni le ese’esega o manatu o tagata ma amana’ia le ogaoga o fa’aiuga i tulaga tautupe, ae maise fa’ai’uga mo se taimi umi ma ia iloa ona fetu’utu’unai le tofa pe a faia fa’aiuga.
  • Lelei le va feso’otai ma tagata – e tatau ona e fausia ma osiosi le va nofo lelei ma tagata uma i galuega ia lelei, ma fa’aaloalogia foi mafutaga uma ma tagatanu’u ese’ese ma o latou tomai, e aofia ai ma sui o pitonu’u ma le au faigaluega a le Puleganu’u.

Totogi o le sui ua filifilia 

O sui ua filifilia latou te mauaina se totogi e tumau ua mae’a fuafuaina e le Vaega Tuma’oti (Pulega a le ‘Aufaitotogi). O le totogi ua fuafuaina lava i taimi fa’atulagaina ma galuega uma mo le tofiga, e fua i le telē o le pitonu’u ma le aofa’iga o itumalo o lo’o iai.

O sui filifilia fa’aitūmālō e gālulue mo le 12-24 itula i le vaiaso ma o latou totogi e i le va o le $31,141 to $455,811 i le tausaga e fua lava i le pulega fa’aitūmālō (e fua le totogi i le telē o le itūmālō).

O pulega fa’aitūmālōtaitasi latou te filifilia lava so latou ta’ita’i ma se sui ta’ita’i – o tofiga la nei e mana’omia le taimi e sili atu (20-40 itula i le vaiaso) ma e maua lō latou totogi e tusa ma le $37,369 i le $111,623 i le tausaga e fua i le tofiga ma le pulega fa’aitūmālō.

O sui faufautua e galulue fa’asoloatoa i itula masani – 40 itula pe sili atu foi i le vaiaso – ma e mauaina le totogi e $111,782 o le totogi amata lea i le tausaga.

O le pulenu’u foi e galue fa’asoloatoa i itula masani - 40 itula pe sili atu foi i le vaiaso, ma e mo’omia ai tomai maoa’e ma sili atu foi lona maualuga, e mana’omia le fa’atinoga fa’apolofesa o galuega uma ma le ofoina atu o lona lava taimi, e aofia ai taimi e i tua atu o itula faigaluega ma fa’ai’uga o vaiaso. Na te mauaina le totogi e tusa ma le $306,952 i le tausaga.

(O le so’otaga lea i le itulau, o loo tusia ile gagana Fa’a-peretania e te asiasi iai mo fa’amatalaga tau galuega ma le totogi) Full details of the responsibilities and salary for each role.

Fesoasoani mo le ‘auai atu 

Pe a fia mana’omia le fesoasoani i le faiga o lau palota 

Afai ua e agava’a e te palota, ae e lē mafai ona fa’atumu lau pepa palota e oe lava ia, e mafai ona fai lau palota i luga o le telefoni.

Fesoasoani mo pepa fa’atumu e avea ai ma sui tauva 

Afai e iai ni ou mana’oga faapitoa ma a’afiaga tumau a’o lo’o fia avea oe ma sui tauva, ma ua lē mafai ona fa’atumu lau pepa,fa’afeso’ota’i le Ofisa Faipalota i le numera 09 973 5212 po o le 0800 922 822 ina ia fa’amauina ai se taimi e tu’uina atu ai le fesoasoani i le fa’atumuina o au pepa.

O le auaunaga lenei ua fa’apitoa lava mo i latou e lē mafai ona fa’atumuina ni pepa palota e i latou lava ia.

Afai ua e fia avea ma sui tauva, e tatau ona iai ni tagata se to’alua e fa’atuina mai oe (o la’ua foi ia e tatau ona i totonu o le pitonu’u o loo e fia tauva mai ai) ma e tatau ona fa’atumuina a la’ua vaega o le pepa fa’atumu a leai e tatau ona auai mai i le aso o le fa’atalanoaga ma le fa’atumuga o pepa a le sui tauva.